239 17 Temmuz 2015 Cuma 03:30 ZAMAN DURAKLARI...................Şimdi Bayram zamanı

Şimdi Bayram zamanı

Bayram; toplu sevinç, mutluluk ve ortak kutlama vesilesi kabul edilen belirli zamanlar için kullanılan bir terim. İşte onbir ayın sultanı Ramazan ayında tutulan oruçların bitimi de böyle bir bayram ödülüyle taçlandırılmış. 

Artık hicri takvime göre onuncu ay olan Şevval ayının ilk günlerindeyiz. Havai fişek şöleni gibi rengarenk, ışıltılı ve sevinçli bir zaman durağına geldik. Bir aylık oruçtan sonra fıtır sadakalarıyla lezzetlenen bu üç gün biz müslümanlara bayram olarak verilmiş. 

Zaten Arapçada da "Iyd-ül Fitr" kelime anlamıyla oruç açma bayramı anlamına geliyor. Yani ramazanın bitimi ile birlikte yapılan ilk kahvaltıyı ifade ediyor.

İslam dünyasında Ramazan Bayramı, kural olarak şevval hilalini görmekle başlıyor. Havanın bulutlu olması durumunda Ramazan otuz gün tutuluyor. Ancak, örneğin Ramazan'ın yirmi dokuzunda hilal görünürse, ertesi gün Şevval'in biri kabul ediliyor  [1] ve bayram yapılıyor.

Bayramdan bir önceki gün, yani Ramazanın son gününe de arefe deniyor. Asıl arefe hicrî kâmerî Zilhicce ayının 9. günü, yani Kurban Bayramı'ndan önceki gün. Ancak zamanla Ramazan Bayramından bir önceki gün için de kullanılır olmuş.

Kelime olarak belirli bir günün, olayın bir önceki günü veya ona yakın gün için kullanılıyor. Lügatte ise “tanıma” manasında yer alıyor. Arapça "arafat" (irfan, bilme) sözcüğünden Türkçeye geçmiş. Arapça orjinalinin etkisiyle de arefe şeklinde kullanıldığı anlaşılıyor.

Türkiye'de bu bayramda çocuklara şeker hediye edilmesi güzel ve köklü bir gelenek. Bu yüzden Ramazan bayramına Şeker Bayramı diyenler bu adın daha ziyade ikram edilen, el öpen çocuklara verilen şeker çokluğuna dayandığını düşünebilirler.  Ama aslı öyle değil. Bu bayramla birlikte anılan fıtır sadakası ya da fitrenin şükür sadakası olarak bilinen bir manası var. İşte bu şükür kelimesi zamanla halk ağzında şeker'e dönüşmüş.

Ramazan Bayramı, Hicret'in ikinci yılından sonra bizzat peygamber efendimiz Hz. Muhammed (sav) zamanında kutlanmaya başlanmış.

Resulullah Medine'ye hicret ettiği zaman Medinelilerin eğlenip neşelendiği iki bayramları varmış. Hz. Peygamber (sav) Medinelilere özgü olan, cahiliye izleri taşıyan bu bayramların yerine bütün müslümanların sevinip eğleneceği iki İslâm bayramını onlara haber vermiş.[2] 

Yani bu bayramla ilgili tüm uygulama Resulullaha dayanıyor.  Hicri takvim bir ay takvimi olarak güneş temelli miladi takvimden 11-12 gün daha kısa. Bu nedenle Ramazan Bayramı her sene bir önceki seneden 11-12 gün daha erken kutlanıyor. Yıl içinde dolaşıp yaklaşık olarak her 33 senede bir de aynı günlere tekabül ediyor.

Ramazan bayramı Malezya ve Singapur'da 'Hari Raya Aidil Fitri', Endonezya'da 'Idul Fitri' veya 'Lebaran', Bangladeş'te ise 'Shemai Eid' olarak da anılıyormuş.

Bu günler, bir aylık oruçtan sonra yeme-içmenin ve her türlü helal nimetten yararlanmanın mübah olduğu günler. O kadar ki, Ramazan bayramının ilk gününde oruç tutmak haram. 

Ayrıca, Vâcib olan fıtır sadakası vermek, bayram namazı kılmak gibi kendine özgü bazı ibadetleri de içeriyor. Müslümanlar zekat görevlerini genellikle bu bayramda yerine getiriyorlar.

Bu günler Müslümanların eğlenip birbirlerini ziyaret ettikleri, hediyeleştikleri, çocukların, fakirlerin ve kimsesizlerin sadaka verilerek sevindirildiği bir bayram. İslâmî kardeşliğin toplumun her kesiminde canlı olarak yaşandığı sevinç günleri.

Zil çalan çocuklara şeker dağıtıldığı, el öpenlere harçlık verildiği, akraba eş ve dost ziyaretlerinin bolca yapıldığı, birlik ve beraberliğin en güzel şekilde yaşandığı günler Ramazan Bayramları. 

Ramazan Bayramı'nın ilk günü camilerde topluca bayram namazı kılınıyor. Okunan hutbe dinleniyor. Ölüler anılıyor. Bu arada fakirler de unutulmuyor tabi, gereken yardımlar yapılıyor.

Bayram boyunca müslümanlar eş, dost, akraba ziyaretleriyle birbirlerinin bayramını kutluyorlar. Dargınlar barışıyor, dostluklar pekişiyor. Çünkü, küs olanların bayram sebebiyle barışması ülkemizde de önemli bir gelenek.

Bayramda bakımlı ve temiz olmak adetten. Herkes çok özenli oluyor, en yeni kıyafetlerini giymeye çalışıyorlar. Çocuklara ailelerin bütçesi elverdiğince yeni kıyafetler alınıyor. Çocuklar sevinçle o yeni ve güzel bayramlıkları giyiyorlar.

Bayramda özelllikle çocuklar sevindiriliyor, hediye ve harçlıkları veriliyor. Büyüklerin ellerini öpmek bahane oluyor bu güzel gelenekte. Bazı yerlerde hala yaşatılan bir gelenek olarak çocuklar ufak gruplar halinde kapı kapı dolaşarak şekerleme topluyorlar.

Ramazan bayramı ailelerin bir araya gelmesine de vesile oluyor. Bir anlamda ailenin önemi bir kez daha vurgulanıyor bu bayramda. Ailelerin genç bireyleri daha yaşlı olanları ziyaret ediyorlar, elleri öpülüyor.

Bu ziyaretler esnasında genellikle kolonya, tatlı, çikolata ve şekerlemeler ikram ediliyor. Özellikle Baklava en yaygın ve sevilen tatlılardan. 

Geleneğimizde bayram temizliği olmazsa olmazlardan. Bayram öncesi her evde temizlikler yapılmaya, camlar kapılar silinmeye başlar. Evler adeta köşe bucak temizlenir. Evin erkekleri mutlaka berbere gider. Herkes bayram ziyaretlerine traşlı temiz pak gitmek üzere hazırlanır.

Misafire ikram etmek için çarşıdan pazardan ikramlık şeker ve çikolatalar alınır. Bütçe neye elveriyorsa bayramlık alışverişler yapılır. Özellikle eve ziyarete gelmesi beklenen torun, yeğen, kuzenler için hediyeler alınır. Bayramlık yeni ve temiz kıyafetler hazırlanır.

Evde yapılan tatlılar, özellikle de tepsi tepsi baklavalar hanımların vazgeçilmezidir.  Tatlı yapılamıyorsa hazır tatlı alınır, ama her evde mutlaka misafire ikram etmek için bir tatlı bulunur.

Arife günü ya da bayram günlerinden biri-genellikle bayram sabahı namazdan sonra- mezarlık ziyareti için ayrılır. Ziyaret eden aile büyüklerinin mezarları temizlenir, çiçekleri sulanır, kurda kuşa su bırakılır, dualar okunur.

Ramazan Bayramı boyunca Müslümanlar gerek ziyaretlerde gerekse haberleşme vasıtalarını kullanarak birbirlerinin Bayramını kutlarlar. Dünya çapında en yaygın kullanılan kutlama ifadesi "Îd mubarek" miş. Bu ifadenin Türkiye'deki karşılığı ise "Bayramınız mübarek olsun" oluyor. Güneydoğu Asya'da ise "Selamat Hari Raya" ve "Selamat Idul Fitri" yaygın kutlama cümlelerindenmiş.

Ramazan Bayramını, aynı inancın sevinç ve neşesinde bizi birleştiren ilâhî bir armağan olarak görebiliriz. Bu bir sevinç günü. Kadir gecesiyle Kur’an nüzulüne tanık olmanın neşesi. Onun ışığıyla beşeriyetten insanlığa yükselmenin onuruyla buluşmak oluyor.

Ramazanla yaşadığımız manevi değişimin, rahmetle kuşatılmanın, mağfiretle arınmanın, cehennemden kurtuluşa ermenin müjdesidir bayram. Cennet muştularının esintisiyle kalp ikliminde huzura ermektir. Bir zafer günüdür. Bir aylık nefsî mücadeleden muzaffer çıkmaktır.

Bu bayram bilhassa barışın, esenliğin, yani İslam'ın  bayramıdır.

Bu bayram, topluluk halinde Rabbimize verdiğimiz misakımızı hatırlamanın, zaaflarımıza karşı durmanın, yani imsakın bayramıdır.

Bu bayram, bizi kendimize yabancılaştıran şeylere direnmenin, yani fıtrata dönmenin bayramıdır.

Bu bayram, dua ile nimetlerin ikrama dönüştüğü bir mükafat , yani iftarın bayramıdır.

Bu bayram, yokluğu, açlığı ve susuzluğu hissederek paylaşmanın, yani ikramın bayramıdır.

Bu bayram, yardımlaşmanın, dayanışmanın, karşılıksız vermenin, yani infakın bayramıdır.

Bu bayram, mallarımızı da başkalarının hakkından arındırmanın, yani zekâtın bayramıdır.

Bu bayram hayatımızın şükrünün, yani fitrenin bayramıdır.

Bu bayram, hiç kimsenin bir diğerinden üstün olmadığının farkına varıldığı, yani tevhidin bayramıdır. 

Ama, Ramazan bayramı günümüzde aynı zamanda bir hüzün günüdür de. Filistin’de, Gazze’de, Kudüs’te, Suriye’de, Irak’da, Doğu Türkistan’da Myanmar’da ve daha birçok değişik İslam Beldelerinde... İftarda bir yudum su içemeden şehadet şerbetini içenlerin, sahurda oruca niyet edemeden hanesi başına göçenlerin, masumların, mazlumların kanıyla kızıla boyanan gecelerin getirdiği bir hüzünlü bayram.

Bir gül bahçesine girercesine kara toprağın bağrına defnedilen biçare bedenlerin, hizipçilik, mezhepçilik, asabiyetçilik taassubuyla birbirine kurşun yağdırıp, uhuvvet ve kardeşliği katledenlerin, dostların bağrına ateş düşürüp düşmanın yüzünü güldüren kör cahil Müslümanların yüreklere saldığı hüzünlü bir bayram.

Yine de bu bayramı bir fırsat gününe dönüştürmek elimizde.

Anne baba duası almak, onların gönlünü yapıp cennete açılan kapıdan girmek için.

Sılayı rahme tutunarak, uzak düşülen akrabalıkları, unutulmuş dostlukları, yitirilmiş kardeşlikleri yeniden ihya etmek için. Kimsesizlere kimse, çaresizlere çare, gariplere hemhal, mazlumlara yoldaş, yalnızlara arkadaş olmak için.

Tatil yapma yerinel, ahbâb u yârânın gönlünü yapmak için.

Hayatın çilesini birlikte omuzladığımız eşlerimizi sevindirmek, evlerin canlı bayramları olan çocuklarımızı bayram coşkusuyla tanıştırmak için.

Hastane köşelerinde şifa bekleyenlerin gönüllerini almak için.

Yüreklerimizdeki ağır yüklere, dargınlıklara son vermek, kırgınlıkları tamir etmek, kardeşliğimizi pekiştirmek, dostluklarımızı güçlendirmek için.

İşte fırsat !

Bu bayrama onca oruçlu günden, iftar ve sahurdan geçerek geldik. İşte sonunda neşenin, sevincin, huzurun eşiğindeyiz. Susuzluk ve açlıkla sınandığımız uzun gündüzlerin sonunda selamet ve esenlik sabahına ulaştık.

Şimdi Bayram yapma zamanı. O sevinci ve coşkuyu içimizde hissedelim! Hatta onun müjdesini gönüllerden gönüllere, evlerden evlere, şehirlerden şehirlere, ülkelerden ülkelere taşıyalım! 

Sevincimiz, yeni sevinçlerin toprağı olsun, bizden bayram neşesi bekleyenlere ikram olsun!

Huzurumuz dünyanın dört bir yanındaki huzursuz insanlara saadet versin

Mutluluğumuz dünyanın dört bir yanındaki acılara teselli olsun.

Fıtratımıza dönüşümüz, tüm insanlığa umut ateşi saçsın.

Dualarımız savaşlara, acılara, yoksulluk, açlık ve susuzluğa imdad olsun

Direncimiz zalimlere set olsun, kan dökme, insanların ve insanlığımızın öldürülmesi bitsin, insanlık selamet bulsun.

İyilik ışığımız karanlıkları aydınlatsın, kibir, nefret, kin, düşmanlık, bencillik, ayrımcılık, zulüm son bulsun.

Sevgimiz müslüman coğrafyasında merhamet, adalet, barış ve hoşgörüyle dalga dalga çoğalsın

Onurumuz yükselsin, kimse üzülmesin, incinmesin, ezilmesin, insanlık yeniden dirilsin

Bugün bayram, hem de çifte bayram…Cuma günü ve Ramazan bayramı, Bayramımız...

Bayramımız mübarek olsun! 

Mutlu, umutlu, sevgi dolu nice bayramlara..

----------------------------------------

[1] Sünen-i Ebû Dâvud, 3/306

[2] "Allahu Teâlâ size, kutladığınız bu iki bayramın yerine, daha hayırlısını, Ramazan bayramı ile Kurban bayramını hediye etti" (Sünen-i Ebû Dâvud, Salat, 239).