‘Susurluk için bir Stratejik Plan önerisi’nin ‘İZLEME, DEĞERLENDİRME’ başlıklı IV.ncü ve son aşamasındayız.
Son birkaç hafta stratejik plan uygulamasının ‘NASIL İZLENECEĞİ, NASIL DEĞERLENDİRİLECEĞİ VE NASIL
GÜNCELLENECEĞİNİ’ ortaya
koyup '2023-28 dönemi beş yıllık orta vadeli, Bölgesel bir stratejik alt plân' önerimizi tamamlamış olacağız. Böylece STRATEJİK
PLÂN ÇALIŞMASININ IV.NCÜ VE SON AŞAMASINDA; ‘BAŞARIMIZI NASIL TAKİP EDER VE
DEĞERLENDİRİRİZ?’ SORUSU DA AÇIKLIĞA KAVUŞMUŞ OLACAK. Zira değişimi yönetirken sürecin nasıl yürüdüğüne dair
bilgilerin derlenmesi, alınan sonuçların belirlenmiş vizyon, ilkeler, amaçlar
ve hedeflerle ne ölçüde uyumlu olduğunun takibi gerekiyor. Geçen hafta içinde
bulunduğumuz IV.ncü Aşamanın ‘İZLEME’ bölümü üzerinde çalıştık.
Bu hafta, izleme faaliyeti sonucu ORTAYA
ÇIKAN PERFORMANSIN
DEĞERLENDİRİLMESİ DİYEBİLECEĞİMİZ
BİR SAFHAYI AÇIKLAMAYA ÇALIŞACAĞIZ. Ki buradan elde edilecek
sonuçlarla plânın gözden geçirilmesi ve gereğinde bazı kısımlarının
güncellenmesi de mümkün olabilsin.
Neticede ‘Susurluk için ne yapılabilir?’ sorusuna
cevap bulmak adına ‘Bir Stratejik Plan önerisi’
ortaya
koymaya çalışıyoruz. Bunun için; mevcut durum, misyon
ve temel ilkelerden hareketle geleceğe dair bir vizyon oluşturulması, bu
vizyona uygun amaçlar ile bunlara ulaşmayı mümkün kılacak hedef ve stratejiler
belirlenmesi, ölçülebilir kriterler geliştirerek performansın izleme ve
değerlendirilmesi gerekiyor. Bu yaklaşıma kısaca ‘Stratejik yönetim’ deniyor. Bu çerçevede iki yıla yakın bir
süredir devam eden bu süreç; ‘Neredeyiz?,
Nereye ulaşmak istiyoruz?, Ulaşmak istediğimiz noktaya nasıl gideriz? Ve
Başarımızı nasıl değerlendiririz?’ şeklinde ifade edilebilecek
dört temel soruya cevap arayarak gelişti. NETİCEDE BİZ BU ÖNERİYİ TAMAMLADIĞIMIZDA DİLEĞİMİZ ELBETTE Kİ
UYGULANABİLECEK BİR STRATEJİK PLÂN ORTAYA KONULMASIDIR. Ancak bu tarz bir
yönetim yaklaşımının, her şeyden önce katılımcı ve esnek bir yönetim
yaklaşımına ihtiyaç gösterdiğini de sürekli vurguladık. ÖNERİMİZ ARTIK OLGUNLAŞMIŞ
VAZİYETTE. Neticede ortaya
çıkan vizyon öngörümüz Susurluğun 2023-28 döneminde yükselmesini arzu ettiğimiz
seviyeyi, strateji ve hedeflerse o noktaya nasıl ulaşabileceğimizi gösteriyor.
Ancak, son aşamanın yani ‘İZLEME
DEĞERLENDİRME VE GÜNCELLEME’ yapılabilmesi
için elbette ki önerimizin resmi bir belgeye dönüşmesi gerekiyor. Ardından
gelecek için aynı vizyona inanmak, belirlenmiş stratejileri bilinçli bir
şekilde uygulamak geliyor. Doğal olarak bu aşamada sürecin etkin izlenmesi,
değerlendirilmesi ve güncellenmesi söz konusu olabilir. DOĞAL OLARAK İZLEME DEĞERLENDİRMELERİN, DEĞERLENDİRMELER
DE GÜNCELLEMELERİN ÖNÜNÜ AÇACAKTIR.
‘Değerlendirme’ ifadesinin dört farklı
anlamı bulunuyor. Bunların başında bir şeyi
yerinde ve yararlı bir yolda kullanmak ifadesi geliyor. Sahip olunan bir şeyin doğru
şekilde kullanılması manasında. İkinci anlamı ise bir değer kazandırmak, kıymetlendirmek şeklinde.
Burada ise sahip olunan şeye verilen maddi değerden bahsedilmekte. Üçüncü
anlamı da ölçme, değer biçme ve
değerini öngörmek oluyor.
Değerlendirme kelimesinin dördüncü anlamı; bir şeyin önemini, özünü, niceliğini ve niteliğini belirlemek olarak
ifade edilebilir. BUNA GÖRE
KONUMUZLA İLGİLİ ‘DEĞERLENDİRME’ KAVRAMI ELBETTE ÖNCELİKLE STRATEJİK PLANIN
YERİNDE, ÖNGÖRÜLEN YARARLI BİR YOLDA VE DOĞRU ŞEKİLDE KULLANILMASI ANLAMINA
GELİYOR. Değerlendirme kelimesinin dördüncü anlamı da bize bu
konuda ışık tutuyor. Elbette Stratejik planın önemini, özünü, niceliğini ve
uygulamaya yansıyan niteliklerini belirlemekten söz ediyoruz. Neticede bir
değerlendirme yapabilmek için; gözlemlenen harekete yaklaşmak, onu mümkün olan
somut ölçütlerle değerlemek ve yorumlamak gerekiyor. BU MANADA DEĞERLENDİRME; STRATEJİK PLANA YANSIYAN
DÜŞÜNCELERİN, YAPILAN İŞİN, ORTAYA KONAN ESER YA DA NETİCELERİN NE ÖLÇÜDE
BAŞARILI OLDUĞUNU AÇIKLAMAKTIR. Bu sonucu
uygulamanın niteliği ile niceliği üstüne yapılan bir dizi çalışma neticesinde
varılan yargı olarak düşünebiliriz. GERÇEKLEŞMELERİN,
ÖNGÖRÜLMÜŞ ÖLÇÜLERE GÖRE KIYMETLENDİRİLEREK NE ANLAM İFADE ETTİĞİNİN BELİRTİLMESİ
VE VARSA DEĞİŞİM TRENDLERİNİN DE YORUMLANMASIDIR.
Kuşkusuz böyle bir değerlendirmeden söz edilebilmesi için de öncelikle ortada
uygulanan somut bir düşünce, eylem, netice ve ürün olmalıdır. Bu bir süreçtir
ve değerlendirilen şey de o süreçte yaşanan somut performanslardır.
Bu noktada Performans kavramını da açıklamak gerekiyor. Performans, HERHANGİ BİR BAŞARI, ELDE EDİLEN İYİ SONUÇ VEYA BİR ŞEYİN DEĞERİNİ BELİRLEYEN NİTELİKLER olarak tanımlanıyor. İcra etmek, başarı, başarım gibi anlamları da bulunuyor. BİR ŞEYİ BAŞARMAK, ZAMANLA OLGUNLAŞTIRMAK VE ÇABA SARF ETMEK GİBİ EYLEMLERİ karşılar. Genel anlamda belirli bir amaca yönelik olarak yapılan planlar doğrultusunda ulaşılan noktayı, bir başka deyişle elde edilenleri kalite ve kantite yönleri ile belirleyen bir kavram. BU ANLAMDA PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ, TESPİT EDİLEN NİTELİKLERİ, NİCEL VERİLERİ, BENZERLERİ YA DA DİĞERLERİYLE KARŞILAŞTIRARAK YAPILAN SİSTEMATİK BİR ÖLÇME OLUYOR. AMAÇLI VE PLANLI FAALİYETLER SONUCUNDA ULAŞILANI NİCEL VE NİTEL OLARAK BELİRLEYEN BİR FAALİYET. Meselâ, hizmette etkinlik, üretimde verimlilik ve tutumluluk, genel anlamda bilinen performanslara örnek verilebilir. Bu nedenle performans konusunda; ‘bir işi yapanların o işle amaçlanan hedefe yönelik olarak nereye varabildiğinin, neyi sağlayabildiğinin nicel ve nitel olarak anlatımı’ şeklindeki tanım genel kabul görmüş. Böylesine açık ve net bir ‘süreç performansına’ yönelik olmayan genel yargılar da bu yüzden değerlendirme niteliği taşımıyor.
IV.ncü
aşamanın ‘değerlendirme’ kısmında
en ağırlıklı faaliyet belirlenmiş ‘hedeflerin
etkinliğinin yorumlanması’ oluyor. Bu hedeflerin
performansı ise doğrudan ‘stratejilerin
ne kadar etkili olduğunu’ göstermesi açısından
önemli. Ancak bu değerlendirmelerin yapılabilmesi, tabi ki en başta izleme
faaliyetinin başarısına bağlı. İZLEME
SÜRECİNDE ELDE EDİLMİŞ NE KADAR SOMUT VERİ VARSA, NE KADAR DOĞRU VE
İŞLEVSELSELER O KADAR İYİ SONUÇ ALINABİLİYOR. Çünkü iyi bir ‘planın’ en az iyi bir ‘uygulama’ kadar, iyi bir ‘denetime’ de ihtiyacı var. Bu anlamda HEDEF VE STRATEJİLERİN BAŞARI DEĞERLENDİRMESİ ÜÇ TÜR YÖNTEM
İLE MÜMKÜN. İlki; iç bünyede
ve dış çevrede izleme safhasında derlenen verileri BAŞARI AÇISINDAN yorumlayıp
kıymetlendirmekten ibaret. Diğeri; hedeflerle ifade edilmiş menzil, istikamet
ve sonuçları PERFORMANS AÇISINDAN rakam içeren gösterge tabloları şeklinde okuyup
sonuç çıkarmak. Üçüncüsü de; uygulamadaki her hedef için üretilen somut ölçüm
verilerini KENDİ İÇİNDE VE
BENZERLERİYLE KIYASLAMAK SURETİYLE etkinlik değerlendirmeleri yapmak. Meselâ, geçen
haftaki ‘izleme’ yazımızda misal olarak verilen bazı hedefleri bir de ‘değerlendirme’
açısından ele alalım. Bilindiği gibi ‘09-TARIM VE HAYVANCILIK’ sektöründe ‘HDF.1.3.2.28-Süt üretiminde yeniden 60.000 tonun üzerine
çıkmak’ şeklinde bir hedefimiz var. İzlemeden çıkan veri ise yıllık
süt üretiminin 55 bin ton olduğu şeklinde. İlk bakışta buradan çıkan sonuç şu:
Öngörülen hedef %91,7 oranında tutturulmuş. Hâlbuki söz konusu hedefin konusu
olan süt üretimi plan uygulamaya geçtiği sırada 47 bin ton idiyse gerçek
performans sadece 8 bin ton. Bu da başlangıca göre %17 artış gerçekleştiği
anlamına geliyor. Bu ölçüt hedefin bağlı olduğu ‘Str.1.3.2-Konum, doğal kaynak ve çevre imkânlarını değerlendirmek’ stratejisinin başarısı için önemli. Böylece değişim sürecinde stratejik plan
uygulamasının etkisi de hesaba katılmış oluyor. Bir başka örnek; ‘HDF.2.2.1.01-Plan hazırlama ekibi içinden en az 7
yetenekli genci kazanmak’ hedefi idi. İzleme
safhasında gösterge tablosu bu hedef için %100 etkinliği 7 gencin kazanılması olarak
gösteriyor. Dolayısıyla 3 gencin sıfırdan stratejik plan ekibinde
yetiştirilmesi % 42,9, iki genç ilavesiyle 5 genç için %71,4 başarı anlamına
geliyor. Bu başarı değerlendirmesi aynı zamanda ‘Str.2.2.1-Nitelikli insan yetiştirme’ stratejisi
için de kendi ölçüsünde nispi bir katkı sunuyor. Bir önceki yazımızda verilen ‘HDF.3.3.1.05-İlçemizin depreme
karşı dayanıklı konut stokunu %60’ın üzerine çıkarmak’ hedefi ve ‘Str.3.3.1-İnsanların sağlık, huzur ve refah içinde; mutlu, huzurlu ve
umutlu olması’ stratejisi bir
diğer örnekti. Bu konuda mevcutta depreme karşı dayanıklı konut stokunun ne
olduğunu bilmek gerekiyor. Bir de ne olabileceğini hesap etmek. Misal bu seviyeye
çıkarılması mümkün tüm konut stoku sayısı 2000, plan başlangıcında mevcut
depreme karşı dayanıklı konut stoku ise 650 ise hedef etkinliğine esas gösterge
tablosu maksimum 1350’yi gösterecektir. Öte yandan gerçekleşmenin 5 yıllık plan
döneminde; 150, 200, 250, 350 ve 400’lük dilimlerle planlandığını varsaymıştık.
Yine üçüncü plan uygulama yılında 650 konut 950’ye yükselmiş ise artış ne oluyor?
300, peki hedef neydi? 2000 x %60 =
1200. Demek ki plan döneminin
4.ncü yılına kadar 1200 hedefinin ancak 300’ü gerçekleşmiş. Oysa ilk üç yıl
için ne planlanmıştı (150+200+250=); 600. Demek ki üç yıllık uygulama sonunda
ancak %50 başarılı olunabilmiş. İşte değerlendirme böyle bir şey. Verdiğimiz örneklerde
de görülebileceği üzere hedef etkinliği, başarı ya da performans ancak böyle
somut, rakamlara dayalı olarak ölçülebilir. Dolayısıyla da IV.NCÜ AŞAMADAKİ İZLEME
FAALİYETİ DEĞERLENDİRMELERİN, BU ÇALIŞMA DA GÜNCELLEMELER İÇİN TEMEL OLUR. Neticede bu yöntemler
tümüyle stratejik planın ne kadar başarılı uygulanabildiğinin anlaşılmasına ve
gerekiyorsa güncellenmesine yardım eder.
Daha işin başında ‘Stratejik
Plân’ başlıklı bir yazımızla önerdiğimiz planlama seçeneğinin
ne olup ne olmadığını açıklamıştık. Orada, ‘BİR DEĞİŞİM PLÂNININ OLMASI, GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN ASLA YETERLİ DEĞİL’dedik. Çünkü, Plânın sahiplenilmesi ve harekete
geçilmesi şarttı. ASIL OLAN
PLÂN DOKÜMANI, PIRILTILI ŞABLON VE YAZILI BELGELER DEĞİL, HAZIRLANMASI VE UYGULANMASIYLA
O YÖNETİM SÜRECİNİN BİZZAT KENDİSİYDİ. Elbette bu tarz bir yönetim çalışmasına da en geniş
katılım sağlanmalı, bu kapsamda değişik taraf ve seviyelerden insanlar sürece
dahil edilmeliydi. Çünkü, BU TÜR KATILIMCI BİR YAKLAŞIM İLGİLİ TARAFLARIN,
HER DÜZEYDEKİ PAYDAŞLARIN KATKISI, ORTAK ÇABASI VE DESTEĞİ OLMAKSIZIN BAŞARIYA
ULAŞAMAZ. Böylece ortak akıl bir bütün olarak kendisini tanıma, çıkış
yolunu ve başarıyı paylaşma fırsatı bulacaktı. Bu sürecin bir yan ürünü olarak
yaşanan birlikte olma hali, güçlü iletişim ve motivasyon ilerde yaşanabilecek
birçok olumsuzluğa da geçit vermeyecekti. Kaldı ki, HEDEFLENEN SONUÇLARIN NASIL VE NE ÖLÇÜDE GERÇEKLEŞTİĞİNİN
İZLENMESİ, DEĞERLENDİRİLMESİ VE DENETLENMESİ AYNI ZAMANDA HESAP VERME
SORUMLULUĞUNA DA TEMEL OLUŞTURUR. Gereken
zaman ve noktalarda güncellemeler yaparak stratejik planın daha uzun vadede
etkin bir şekilde uygulanmasını sağlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder