17 Şubat 2021 Çarşamba

17 Şubat 2021 Çarşamba REİS Gazetesi/sayı201.................................Kentleşme ve çevre

Kentleşme Ve Çevre

Stratejik Plan önerimizin ‘Nereye ulaşmak istiyoruz?’ aşamasının sonuna geldik hamdolsun. Bu hafta Susurluğun ’GZFT.12- KENTLEŞME VE ÇEVRE’ açısından güçlü ve zayıf yönleri ile gelecekte karşı karşıya olabileceği fırsat ve tehditleri ele alacağız. Böylece güçlü yön ve fırsatlardan yararlanarak daha da ileriye gitmeyi, zayıf yanlarımızı telafi edip tehditlerden sakınmayı mümkün kılacak bazı yeni HEDEF’ler belirleyeceğiz. Söz konusu güçlü yan ve fırsatlar ile zayıf yön ve tehditler bugüne ait hususlar, ancak orta vadede de Susurluğun gelişmesini olumlu/olumsuz etkileyebilecek faktörler. Bu sebeple öngörülecek hedefler elbette ki; vizyonumuz, stratejik amaçlarımız ve uygulanabilecek stratejiler çerçevesinde avantaj ve risklerimizin değerlendirilmesiyle ortaya çıkmış olacak.

Daha önce yapılan tarama ve durum analizi (GZFT) çalışmasında Susurluk için ’KENTLEŞME VE ÇEVRE’ konusunda ’Güçlü yönler’; ‘GY.12.1-Çaylak mesire yeri’ ve ’GY.12.2-Çataldağ’ olarak belirlenmişti. Öncelikle Çaylak mesire yeri olarak isimlendirilen mevkîyi ele alalım. Burası ilçemizin güney doğusunda, dağdan inen Çaylak suyunun Susurluk nehriyle birleştiği vadideki geniş alan. Eskiden beri piknik yeri olarak kullanılmış, halen de böyle. Çataldağdan gelen küçük dere burada doğal güzelliği ile eşşiz bir mini kanyon oluşturmuş. Çay yatağı kayalardan akan küçük şelaleler ve minik göletlerle dolu. Burası suları sürekli akan küçük bir dere ile çınar ağaçları altında gizlenmiş koyu gölgeli antik bir yaşam bölgesi. Bugün bile piknik alanından çaylak deresini yukarı doğru takip ederek dere yatağındaki kayalıklar üzerinde, buz gibi su içerisinde ve yıllanmış çınar ağaçları altında heyecan dolu yürüyüşler yapılabiliyor. Geçmişte zaman içinde vadi boyunca birçok su değirmeni kurulmuş ve bölge halkının tahıllarını öğütmüş. Hatta Enver Paşa döneminde Almanların su ile elektrik üreten Siemens jeneratörleri kullanılarak Susurluğun elektrik ihtiyacı bile buradan sağlanmış. Halkın dinamo diye andığı santral yıllarca Susurluk bölgesinin enerjisini sağlamış ve bir dönem sonra kaderine terk edilmiş. Çaylak mesire yeri kuşkusuz bugün olduğu gibi orta vadede de Susurluğun doğal güzellikleri arasında akla geliveren en güçlü isimlerden biri. 

İkinci doğal varlığımız Çataldağ Susurluğun doğusunda Kepsut'un Kuzeyinde Mustafakemalpaşa'nın Güneybatısında, Balat vadileri arasında iki zirveli bir masif. Çevredeki üç ilçenin birleştiği noktada bulunan 1336 metre ve 1306 metrelik zirveler Susurluk ilçe sınırlarında yer alıyor. Bugün her üç ilçeden de Çatal dağa ulaşım mevcut. Alternatif turizm kapsamında iki adet Susurluk yürüyüş yolları rotası üzerinde bulunuyor. 1.Rota; Kalfa Köy-Gölet-Çataldağ Zirveye kadar 12 km. Rotanın başlangıç yüksekliği 560 m, bitiş yüksekliği 1250 m, ortalama yüksekliği ise 905 m. Meraklısı için zor bir parkur. Orman yollarından devam ederek Çataldağ göleti kenarından geçip 1250 m rakımlı Çataldağ'da sona eriyor. 2.Rota ise 8 km. lik Yayla Çayır Köyü-Çobandede-Çataldağ güzergâhı. Yaylaçayırı Köyünden başlayarak Çataldağ'da bitiyor. Rotanın başlangıç yüksekliği 690 m, bitiş yüksekliği 1250 m, ortalama yüksekliği ise 1000 m. Bu rota da zor bir parkur olup, rota üzerinde 1310 m rakımlı Çobandede tepesi var. Bu tepede de bir adet seyir terası mevcut. 

Her iki doğal varlığımız ve çevre güzelliğimiz ‘AMAÇ.1-BÖLGESİNDE YÜKSELEN, ÖNE ÇIKAN GELİŞMİŞ BİR SUSURLUK’ vizyonuna katkıda bulunmak üzere, ‘StrA.1.1-Sosyal ve ekonomik kalkınma’ stratejik amacımız istikametinde ve ‘Str.1.1.1-Güçlü yanları ve fırsatları kullanma’ stratejimiz çerçevesinde değerlendirilmeyi bekliyor. Bu bağlamda öncelikle ‘GY.12.1-Çaylak mesire yeri’mizi ve ‘GY.12.1-Çataldağ’ımızı ‘Gürece göleti’yle birlikte bölgenin ‘Milli park’ı haline getirmek gerekiyor. Bunun için ‘HDF.1.1.1.68-Çataldağ, Gürece göleti ve Çaylak suyu bölgesinin Milli park ilan edilip koruma altına alınmasını sağlamak’ şart. Ardından; Orman Genel Müdürlüğü ve Büyükşehir işbirliğinde ‘HDF.1.1.1.69-Susurluk Milli Parkı ihtiyacı altyapı projelerini hayata geçirmek’ gerekecek. Böylece yollar, oturma yerleri, çeşme, wc, işletme binaları, oyun alanları, köprüler, gezinti ve seyir terasları gibi pek çok zaruri alt ve üst yapılar inşa edilmiş olur. Bu arada kontrollü olarak ‘HDF.1.1.1.70-Çataldağ, Gürece göleti ve Çaylak suyunu alternatif turizme açmak’ da mümkün. Bu çerçevede özellikle ilgili kurumlarla yapılacak bir protokol uyarınca ‘HDF.1.1.1.71-Çaylak Mesire yerinin Susurluk Belediyesi tarafından işletilmesine devam etmek’ bir geleneğin sürdürülmesi açısından ehemmiyet arz ediyor. Bu şekilde yasal statüsü belirlenmiş, devlet eliyle korunan, alt ve üst yapısı tamamlanan bir Milli Parkımız olacaktır. Dolayısıyla Çaylak mesire yerimizde de, Milli Parkımızın diğer noktalarında da dört mevsim itibariyle daha fazla misafir ağırlanabilecek.  Böylece çevre zenginliğimizin güçlü yanlarını kullanarak; Sosyal ve ekonomik kalkınmamıza yaklaşmak, BÖLGESİNDE YÜKSELEN, ÖNE ÇIKAN GELİŞMİŞ BİR SUSURLUK vizyonumuza katkıda bulunmuş olacağız. Kaldı ki bu stratejik hamleler aynı zamanda Susurluğun alternatif turizm anlamında da öne çıkmasına yardımcı olabilecek hedefler.

KENTLEŞME VE ÇEVRE başlığında Susurluk için en önemli ‘fırsat’ ülkemizde yasal altyapısı ortaya çıkan ve giderek yayılan ’FRS.12.1-Kentsel dönüşüm uygulamaları’ uygulamaları olmalı. Ayrıca bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de güçlenerek ’FRS.12.1-Artan çevre bilinci’ Susurluk için de değerlendirilmesi gereken kıymetli bir fırsat. Kentsel dönüşüm, 6306 sayılı Afet Riskli Yapıların Yenilenmesi Hakkında Kanuna göre, kentteki afet riski taşıyan alanların belirlenip, sağlıklı ve de yaşanılabilir hale getirilmesidir. Kanun, Türkiye’nin her tarafındaki kent ve köylerdeki ekonomik ömrünü tamamlamış, yıkılma riski taşıyan binaların devletin sağladığı yapım kredisi, kira yardımı, belediye harç - vergi avantajlarını da kullanarak yeniden yapılmasını öngörmekte. Kısaca kentsel dönüşümle kaçak yapılaşmanın önüne geçilmesi, depreme dayanıklı olmayan, ekonomik ömrünü doldurmuş binaların yeniden yapılarak muhtemel doğal afetler sonucu oluşacak zararların en aza indirilmesi amaçlanıyor.

İçinde bulunduğumuz ve yaşadığımız ortamı ‘çevre’ olarak adlandırıyoruz. Ancak son yıllarda dünyanın en çok dikkat çeken konularından biri de çevre kirliliği. Geri dönüşüm bilinci arttıkça, dünyada ve Türkiye’de bu konuda bilinçli önlemler alınıyor. Meselâ plastiğin verdiği hasarlara dikkat çekmek için Temmuz ayından bu yana milyonlarca tüketici plastik kullanımını azalttı ya da hiç kullanmadı. Bu hareket 2011’den beri dünya çapında, günden güne büyüyerek popüler olmaya devam ediyor. Bu anlamda Artan çevre bilinci doğal çevreye dikkat etmek ve dünyaya zarar vermeyen ve fayda sağlayan seçimler yapmak anlamına geliyor. Çevre dostu küçük evlerden organik gıdaya, doğa dostu çözümlerden küresel ısınmaya kadar onlarca şey hakkında ilgi ve süreklilik gerektiren, sürdürülebilir olması gereken bir konu. Özünde bir yaşam yaklaşımı ve felsefesi. En basit noktadan başlarsak kişinin yere attığı sigara izmariti ya da bir ürün ambalajı onun için bir sorun teşkil etmiyor. O sadece onu elinden çıkartmayı düşünüyor ve birkaç adım ötede olan çöp kutusu bile onun için bir şey ifade etmiyor. Çünkü onu bilerek yere atıyor. Bu örnek en masum çevre kirliliği olaylarından sadece biri. Asıl büyük sorunlar büyük çaplı sanayi tesislerinden kaynaklanan büyük çaplı kirlilikler. Havaya, suya ve toprağa büyük miktarlarda kirletici madde salıyorlar. Elbette eskiye nazaran gelişen teknoloji ve getirilen yasalar sayesinde bir azalma var. Fakat hala suyumuz, havamız ve toprağımız oluşan kirlilikle karşı karşıya. Tabi ki biz de.

Oysa şayet vizyonumuz ‘AMAÇ.1-BÖLGESİNDE YÜKSELEN, ÖNE ÇIKAN GELİŞMİŞ BİR SUSURLUK’ ise ve ‘StrA.1.3-Cazibe merkezi olma’ yönünde bir stratejik amacımız varsa bu fırsatlardan ‘Str.1.3.2-Konum, doğal kaynak ve çevre imkânlarını değerlendirme’ stratejimiz çerçevesinde yararlanabiliriz.  Bu bağlamda geleneksel arsa karşılığı daire veren müteahhitlik modeli Susurluk için hala geçerliğini koruyan bir tür kentsel dönüşüm formülü. Bu kendi kendine işleyen eski binaların yıkılıp kat karşılığı müteahhide verme süreci arz talep dengesi içinde orta vadede de devam edecek gibi görünüyor. Özellikle de orta vadede iş sahalarında ve üniversite kampüsü açılması nedeniyle konut talebinde meydana gelecek artışlar dikkate alındığında. Bu yüzden hangi yöntemle olursa olsun ‘HDF.1.3.2.34-Susurlukta miadını tamamlamış, risk taşıyan binaların kentsel dönüşümünü kolaylaştırmak’ hedefi kuşkusuz ilçemizin gelişmesine de katkıda bulunacaktır. Bu arada ‘HDF.1.3.2.35-Kırsal mahallelerimizin yenilenmesi ve imarı için köye dönüş projeleri yapmak ve uygulamak’ hedefi düşünülebilir. Ayrıca kentsel dönüşüm kavramı riskli binaların yıkılıp yeniden yapılması yanında, yerleşim yerlerinin kongre ve kültür merkezleri, park ve eğlence alanları gibi modern ihtiyaçların karşılanmasını da içermekte. Bu nedenle Büyükşehir desteğiyle Islah edilecek Susurluk deresi kıyısında kent merkezi için ‘HDF.1.3.2.36-Büyük bir park, eğlence alanları ile yürüyüş yolu, spor kompleksi, yaşam ve kültür merkezi yapılmasını hedeflemek’ kentsel dönüşüm uygulamalarından maksimum yarar sağlamamıza imkân verecektir. Bunun için her konuda olduğu gibi büyükşehir sınırları içinde olmamızın güçlü desteğine güvenebiliriz.

Artan çevre bilinci her şeyden önce kendi Konum, doğal kaynak ve çevre imkânlarımızın kıymetini bilme meselesidir. Bu nedenle ‘HDF.1.3.2.37-İlçemizin konum, doğal kaynak ve çevre imkânlarını tanıma ve değerlendirme bilincini yükseltmek’ tabi ki öncelikli hedefimiz olmalı. Çevre bilincini yükseltmek üzere ‘HDF.1.3.2.38-Susurlukta belirli zamanlarda toplu doğa yürüyüşleri tertip etmek’ hedefi içimizdeki doğa yoksunluğu ve bilgi eksikliğinin önüne geçebilir. Bu alanda’HDF.1.3.2.39-Geri dönüşüm, geri kazanım ve yeniden kullanım projeleri yapmak, uygulamak’ hedefi de hem çevremizi koruyup geliştirmeye hem de ekonomik döngümüz için yatırım ve kazanç sağlamaya imkân verecektir. Enerji ve suyu dikkatli kullanmalı ve gerekirse enerji tasarrufu ve su tasarrufu yapmaya dikkat etmeliyiz. Zira enerjide dışa bağımlıyız ve ayrıca su zengini de değiliz. Bu nedenle ‘HDF.1.3.2.40-Yenilenebilir enerji kaynaklarını ve yağmur suyu hasadı gibi yöntemleri tercih etmek’ hedefi planlama ve uygulamalarda mutlaka dikkate alınmalıdır. ‘HDF.1.3.2.41-Plastik ürünleri kullanmaktan kaçınmak ve sıfır atık projesini uygulamak’ hedefi de bu konuda çok önemli adımlardan biri olacaktır. Kuşkusuz Çevre Bilinci yaklaşımında ağaçların büyük önemi var. Ağaç dikmenin önemini kavramalı, ağaç ve ormanların faydalarını öğretmeliyiz. Bir kişi yılda 7 ağaç tüketiyor, en az bu kadar hatta daha fazlasını yerine dikmemiz lazım. Bu meyanda  ‘HDF.1.3.2.42-Susurlukta her yıl kişi başı en az 7 fidan dikilmesini sağlamak’ hedefi geleceğimizin garantisi olacaktır. Son olarak ayrıca ‘HDF.1.3.2.43-Toprak ve rüzgâr erozyonu ile çölleşmeye karşı önlemler almak’ hedefi ile bu konuda geç olmadan elden gelen yapılmalıdır.

Aynı tarama çalışması ve durum analizi sonucu ‘KENTLEŞME VE ÇEVRE’ sektöründe tespit edilen ‘Zayıf yanlar’ımız ise; ’ZY.12.1-Düzenli kentleşme için uygun alan olmaması’,’ ZY.12.2-Mevcut yapı stokunun doğal afetlere uygun olmaması’, ‘ZY.12.3-Kentsel ve çevresel altyapı yetersizliği’, ‘ZY.12.4-Bazı tesis ve işletmelerden dereye dökülen atıklardan kaynaklanan kirlilik’ ve ’ZY.12.5-Atık yönetimi konusunda iyi uygulama örneklerinin bulunmaması’ olarak belirlenmişti.

Susurluk içinden geçen ırmağın ikiye böldüğü, oluşturduğu vadi ve ovanın üzerinde kurulu bir yerleşim bölgesi. Gerek ilçe merkezinin konuşlandığı dar boğaz, gerekse ovadaki verimli tarım arazileri Susurluğun kentsel gelişimini sınırlandırıyor. Var oluşu içinden geçen yola ve dereye bağlı ilçenin geçmişten bu yana bu yönden pek büyüme şansı olmamış. Bu nedenle Düzenli kentleşme için uygun alan olmaması ilçe için elbette bir dezavantaj. Deprem bölgesinde bulunuyor olması da binaların yüksek katlı olmasını riskli hale getiriyor. Tek çıkar yol; orta vadede ekonomik ömrünü tamamlamış konutların, eski sokak ve mahallelerin sağlıklı bir kent planlaması ile kentsel dönüşümünün yapılmasında. Bu konuda vizyonumuz AMAÇ.3-İYİ İNSANLARIN YAŞANABİLİR ŞEHRİ YEŞİL SUSURLUK’ olduğuna göre ‘StrA.3.2-Büyümüş, müreffeh ve itibarlı olmak’ stratejik amacımız kapsamında ve ‘Str.3.2.1-Sürekli değişim-dönüşüm ve gelişim’ stratejimiz uyarınca öncelikle ekonomik ömrünü tamamlamış eski mahallelerimizin yenilenmesi düzenli kentleşmeye imkân veren ve kendi içinde yeni alanlar açan bir çıkış yolu gibi görünüyor. Bu nedenle öncelikle ‘HDF.3.2.1.08-Şehir merkezindeki eski yapıların yıkılıp yenilenmesi suretiyle düzenli kentleşmeye yönelmek’ Susurluk için gerçekçi bir hedef gibi görünüyor. Diğer taraftan TOKİ uygulamaları gibi bazı modellerin de şehirde yeni ve uygun konut alanları üretilmesine katkısı olabilir. Bu açıdan ‘HDF.3.2.1.09-Şehir merkezi çeperinde uygun yeni konut alanları için altyapı hazırlamak’ daha düzenli bir kentleşme için yol açıcı olacaktır. Böylece söz konusu hedeflerle hem bu alandaki zayıf yönümüz telafi edilecek hem de ilçemizin sürekli değişim-dönüşüm ve gelişim stratejisi içinde büyümesi sağlanmış olacaktır.

İlçemizde mevcut binaların yangın, sel ve deprem gibi afetlere karşı ne kadar uygun olup olmadığı konusunda yapılmış bir çalışma varmı yok mu bilmiyoruz. Bu sebeple bugün ve orta vadede Mevcut yapı stokunun doğal afetlere uygun olmaması gerçeğini elde bir varsaymak gerekiyor. Bu zayıflık Orta vadede yine uygun bir şehir planlamasıyla kentsel dönüşüm zorunluluğu dayatıyor. Mevcut yapı stoku; Afad afet yönetimi terimleri sözlüğüne göre ‘hâlihazırda içinde oturulan, yaşanılan evler, iş yerleri ve onların müştemilatı ile bunların adedi’ anlamına gelen bir inşaat terimi. Belediye başkanlığımızın ilçenin daha yaşanır olması için mutlaka Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 81 ile gönderilen kentsel dönüşüm planlamasına yönelik yönetmeliği dikkate alması gerekiyor. Bunun için ilçedeki yapı stoku, stokun kalitesi ve riskli alan tespitine yönelik raporların hazırlanmasıyla işe başlanabilir.  Varsa da güncellenmesiyle. Böylece devletin öncelikleri arasında yer alan kentsel dönüşüm Susurluğun geleceği için de bir umut olabilir. Zira Kentsel Dönüşüm Stratejisi her kent ve ilçenin kendine özgü kentsel dönüşüm planlamasını yapmasını öngörüyor. Bu sayede beldemiz de, bir dönüşüm anayasası sahibi olabilecek ve hazırlanan belgeye göre dönüşümünü yönetebilecek. Ülkemiz başta deprem olmak üzere çeşitli afetlerden sıkça etkilenen bir coğrafyada bulunuyor. Sık aralıklarla yaşamış olduğumuz depremler ülkemizin önemli bir gerçeği. Periyodik aralarla büyük can ve mal kayıplarına neden oluyor. Bir tabiat kanunu olarak bilinmesi gereken depremler ne yazık ki çok büyük acıların yaşandığı bir ‘afet’ olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle 2012 yılında AK Parti hükümetinin depreme yönelik olarak hazırladığı 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ ile birlikte ‘Kentsel Dönüşüm’ kavramı gündemimize girdi. Bu kanunda 'Riskli Yapı' ve 'Riskli Alan' diye iki çeşit tanım yapılmış. Halkın riskli yapıların depremlere dayanıklı hale getirilmesi sürecini de ‘Kentsel Dönüşüm’ kavramı ile ifade etmeye başlaması sonucu 6306 sayılı kanun Kentsel Dönüşüm Kanunu olarak telaffuz edilegeldi. Süreç şehrin bir bölümünün veya ciddi anlamda büyük bir kısmının sistematik bir şekilde depremlere karşı risk değerlerinin belirlenmesiyle başlıyor. Depremde yıkılması ve yıkılırken çevredeki diğer yapılara zarar vermesi muhtemel riskli toprak zemin ve riskli yapıların kullanım dışına çıkarılmasıyla devam ediyor. Bunların yerine toprak zeminin yapısına uygun temelli yapıların yapılmasıyla sonuçlanıyor. Böylece söz konusu kamusal çalışmalarla muhtemel deprem afetlerinde yaşanabilecek can ve mal kaybının en aza indirilmesi amaçlanmış. İşte aynen bu gerekçelerle aynı vizyonun StrA.3.3-Yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk’  stratejik amacı ve ‘Str.3.3.1-İnsanların sağlık, huzur ve refah içinde; mutlu, huzurlu ve umutlu olması’ stratejisi uyarınca ‘ZY.12.2-Mevcut yapı stokunun doğal afetlere uygun olmaması’ konusunda öncelikle ve bir an önce ‘HDF.3.3.1.04-Susurluğun mevcut yapı stoku envanterini çıkarmak/güncellemek’ gerekiyor.  Bu yapılabildiği takdirde doğal afetlere uygunluk konusunda daha somut çözüm ve hedefler geliştirilebilir. Belediye başkanları da daha net projeler üretip halka sunabilirler.

Türkiye, özellikle depremler ve seller gibi doğal afetlerin etkili olduğu ülkelerden. 1999 yılında meydana gelen yıkıcı deprem, binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuş ve ekonomi, hükümet, sanayi, sigorta sektörü ve kamu yönetimi üzerinde büyük finansal yıkıma neden olmuştu. Bu yüzden ülkemizde depremler başta olmak üzere doğal afetlerin sık yaşanması doğal afetleri kentleşme, kent planlama sürecinde dikkate alınması gereken esas unsurlardan biri haline getiriyor. Öte yandan kentsel yaşam merkezlerimiz, hızla artan nüfus ve ihtiyaçları ile sebebiyle planlaması olmayan sağlıksız alt ve üst yapılarla dolu. Kentleşme sürecini iyi değerlendirememiş olduğumuzdan ötürü çarpık yapı stokları bugün en önemli kentleşme sorunumuz. Hâlbuki günümüzde nüfusun yarısından fazlasının kentlerde yaşıyor olması sebebiyle kentsel altyapının tesisi, gelişim aşamaları ve planlama süreçleri stratejik önemde bir konu. Bugün sürdürülebilir gelişimin ve planların en temel sorunu Kentsel ve çevresel altyapı yetersizliği yani kentsel teknik altyapı hizmetlerinin kent ihtiyaçlarına yeteri kadar cevap verememesi. Bunun nedeni; kent inşa etmenin olmazsa olmazı kent planlaması ile kentsel altyapı arasındaki hassas dengenin kurulamamasından kaynaklanıyor. Kentsel ve çevresel altyapı yetersizliği bugün olduğu kadar orta vadede de şehir ve beldelerimizin mutlaka baş edilmesi gereken zayıflıklarından biri. Bu sebeple ‘StrA.3.3-Yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk’ stratejik amacı ve ‘Str.3.3.2-Huzur içerisinde yaşanabilen, çevreye duyarlı iyi insanlar şehri olma’ stratejisi uyarınca ‘ZY.12.3-Kentsel ve çevresel altyapı yetersizliği’ zafiyetine karşı ‘HDF.3.3.2.03-İlçenin orta vadede ihtiyacı olan öngörümünü ve kent planlamasını güncellemek’ öncelikli hedef gibi duruyor. İlaveten ve mutlakaHDF.3.3.2.04-Susurluğun kentsel ve çevresel altyapı projelerini kent planlaması çerçevesinde yürütmek’ gerekiyor. Böylece kentsel planlama ile altyapı projeleri arasında belli bir denge kurulabilir. Yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk yolunda, içinde huzur içerisinde yaşanabilen, çevreye duyarlı bir şehir olma yolunda daha güvenle ilerleyebiliriz.

            Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2016 verileri üzerinden hazırladığı ‘Türkiye Çevre Sorunları ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu’na göre; ülke genelinde, 30 ilde su kirliliği, 26 ilde hava kirliliği, 21 ilde atıklar, 3 ilde gürültü kirliliği, 1 ilde de erozyon öncelikli çevre sorunları olarak ifade edilmiş. Su kirliliğinin 1.,2. ve 3. sırada sorun olan il sayısının toplamı 76. Su kirliliğinin birinci öncelikli sorun olduğu illerin yer aldığı havzalar ise Meriç-Ergene, Marmara, Susurluk, Gediz, Kızılırmak-Yeşilırmak, Doğu Karadeniz, Çoruh ve Van Gölü Havzaları olarak belirtilmiş.  Özetle; 2016 yılı verileriyle Türkiye genelinde birinci öncelikli sorun: Su kirliliği. İlçemiz özelinde de Bazı tesis ve işletmelerden dereye dökülen atıklardan kaynaklanan kirlilik iddiaları zaman zaman kitle halinde balık ölümleriyle gündeme geliyor. İddialara göre Susurluk ırmağının bugünkü durumundan bölgedeki fabrika ve tesisler sorumlu. Nitekim son olarak 2019 yılında meydana gelen toplu balık ölümleri sonrası açıklama yapan Bursa valiliği ölü balıkların Balıkesir'in Susurluk ilçesi yönünden geldiğini belirtmiş. Buna karşılık Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürlüğü'nden yapılan yazılı basın açıklamasında:’Balık ölümlerine sebep olan fabrikanın Susurluk Şeker Fabrikası olduğuna dair iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Susurluk Çayı'nda balık ölümleri olduğuna dair ihbar üzerine, Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından Susurluk Şeker Fabrikası'nda denetimler yapılmış olup aynı gün düzenlenen rapor doğrultusunda, fabrikamızda oluşan atık suların mevcut çamur havuzlarına alınmakta olduğu ve çevreye alıcı ortama herhangi bir atık su deşarjının söz konusu olmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla Susurluk Deresi'nde meydana gelen balık ölümlerinin Susurluk Şeker Fabrikası ile herhangi bir ilgisi yoktur’ denilmiş. Anlaşılan ‘Kabahat gelin olmuş alan yok’ sözünde olduğu gibi kirliliğin müsebbibi belli değil(!) Belli veya değil, gerçek olan şey şu: bu dere kirli akıyor!  Mühim olan bölgesel bir plan çerçevesinde bu zayıf tarafımızı iyileştirmeye çalışmak ve sularımızın kirlenmemesini sağlamak.

Bölgemizde Atık yönetimi konusunda iyi uygulama örneklerinin bulunmaması da sularımızdaki kirlilik sorununun ve çevresel kirlenmelerin çözümünü güçleştiriyor. Oysa ‘atık yönetimi’ bu soruna bir çözüm olabilir. Atık yönetimi; herhangi bir ürünün tasarım aşamasından başlayarak; üretim, tüketim, atık oluşumu, atığın geri dönüştürülmesi ve/veya bertaraf edilmesini kapsayan sistematik bir yaklaşım. Bu şekilde ilgili kuruluşlar, kirlenmiş atıkların güvenli ve çevre dostu bir şekilde bertaraf edilmesi için bazı basit prosedürleri izleyerek; hem yasal mevzuata uyum sağlayabilir, hem de finansal tasarruflarda bulunabilirler. Aynı şekilde ‘Sıfır Atık’ uygulamasıyla da atıkların kaynağında ayrı toplanarak geri dönüşümünün sağlanması mümkün. Böylece hammadde ve enerji israfının da önüne geçilebiliyor. Nitekim bu kapsamda geri kazanılabilir atıkların yoğun olarak oluştuğu kamu kurumları, terminaller, eğitim kurumları, alışveriş merkezleri, hastaneler, otel ve restoranlar ile büyük iş yerleri başta olmak üzere 2023’e kadar bütün Türkiye’de Sıfır Atık Projesi’nin hayata geçirilmesi hedefleniyor. .

Bu sebeple ‘StrA.3.3-Yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk’ stratejik amacı ve ‘Str.3.3.4-Yaşam kalitesini yükseltme ve çevre duyarlılığı’ stratejisi uyarınca ‘ZY.12.4-Bazı tesis ve işletmelerden dereye dökülen atıklardan kaynaklanan kirlilik’ ile ‘ZY.12.5-Atık yönetimi konusunda iyi uygulama örneklerinin bulunmaması’ zafiyetlerine karşı öncelikle bir üniversite liderliğinde Kütahya, Bursa ve Balıkesir illerini kapsayan HDF.3.3.4.04-Susurluk deresinin kirlenmesini önlemek amaçlı bölgesel bir plan için talep ve katkıda bulunmak’ hedefi zorunlu gibi gözüküyor. Ayrıca zaman zaman bu konuda suçlamalara muhatap olan başta Şeker fabrikası olmak üzere bölgedeki diğer fabrika ve tesisler gibi ‘HDF.3.3.4.05-Atıklarını Susurluk deresine deşarj eden fabrika ve işletmelerin arıtma tesislerini sık sık denetlemek’ hedefi onları varsa eksiklerini tamamlamaya ve verimli çalıştırmaya zorlayacaktır. Tabi ki bu denetimler sonucu gerektiğinde ceza da uygulanmalıdır. Ama bu denetimlerin esas amacı cezalandırmaktan çok derenin kirletilmemesi noktasında ortak bir bilinç düzeyi oluşturmak olmalı. Öte yandan bölgedeki belediyelerde de ‘HDF.3.3.4.06-Atık yönetimi konusunda iyi uygulama örneklerinin çoğaltılmasına Susurluk olarak katkıda bulunmak’ hedefi gerek derelerimizin, gerekse doğal çevremizin kirlenmemesi için önemli. Son olarak HDF.3.3.4.07-Susurlukta bütün kamu kuruluşları, esnaf ve halk nezdinde Sıfır Atık Projesini etkin bir şekilde uygulamak’ hedefi çevre kirliği ile mücadelede stratejik hamleler olacaktır. Bu çabalar bölgesel bir plan kapsamında çok daha değerli olacağı gibi çevre kirliliği konusunda zayıf taraflarımızı iyileştirmeye de yardımcı olacaktır. Böylece yaşam kalitesini yükseltme ve çevre duyarlılığı stratejimiz uygulanmış, yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk stratejik amacımız çerçevesinde bizi; İYİ İNSANLARIN YAŞANABİLİR ŞEHRİ YEŞİL SUSURLUK vizyonumuza daha da yaklaştıracaktır.

Diğer yandan Kentleşme Ve Çevre açısından karşımıza çıkabilecek bazı ‘tehdit’ ve riskler de var. Örneğin; İstanbul gibi büyük merkezlerin güçlü sanayi bölgelerinden gelmesi muhtemel bazı ’THD.12.1-Sanayi yatırımlarının ortaya çıkarabileceği çevresel ve sosyal sorunlar’ ile yine muhtemel ’THD.12.2-Madencilik faaliyetlerinin çevreyi tahrip etmesi’ tehdidi ile karşı karşıya kalabiliriz. Yeni iş sahalarına elbette ki ihtiyacımız var. Ancak bu gelişmenin getireceği kirlenme ve bozulma risklerine karşı da her daim uyanık olmak ve ilkesel hareket etmek son derece önemli. Örneğin çevre kirliliğine yol açtığı için İstanbul’da daha fazla barınamayacağını anlayan kaçkın sanayi biçimine buyur gel denilemez. Ya da maliyetinden kaçınarak çevreyi bilinçsizce kirletecek ilkel maden işletmeleri yöremize faydadan ziyade zarar verecektir. Bu sebeple Sanayi yatırımlarının ortaya çıkarabileceği çevresel ve sosyal sorunlar sadece ilçemiz için değil çağımızın da ciddi bir tehdidi. Öte yandan vahşi Madencilik faaliyetlerinin çevreyi tahrip etmesi  geçtiğimiz yüz yılın bir gerçeğiydi. Günümüz şartlarında artan çevre duyarlılığı bu tür işletmelerin kendilerini yenilemelerine ve gerekli teknolojilerle donanmalarına yol açtı. Kaldı ki sadece çıkarmak değil işleyerek katma değeri yüksek ürünler elde etmek herkes için çok daha kârlı bir alan.

Bu konuda vizyonumuzun bir ayağı AMAÇ.3-İYİ İNSANLARIN YAŞANABİLİR ŞEHRİ YEŞİL SUSURLUK’ olduğuna göre StrA.3.2-Büyümüş, müreffeh ve itibarlı olmak’ stratejik amacımız için çaba göstereceğiz demektir. Şayet Str.3.2.1-Sürekli değişim-dönüşüm ve gelişim’ stratejimiz uyarınca hareket edersek bu tehdit ve risklerden de sakınabiliriz. Örneğin HDF.3.2.1.10-İlçemize gelecek yeni Sanayi yatırımlarını atık yönetimi uygulanan OSB’ye yönlendirmek’ hedefi çevre duyarlığı olan ve bu yönde kuralları bulunan OSB’ler çok daha güvenli bir yol. Ayrıca OSB’lerde yer alan sanayi tesisleriyle ilçemizde meydana gelebilecek sosyal sorunlara karşı birlikte hareket etme ve çözüm geliştirme imkânları da var. Bu arada ilçemizde arama, çıkarma ve işletme ruhsatı bulunan maden işletmeleriyle HDF.3.2.1.11-Madencilik kaynaklı çevre kirliliğine karşı işbirliği protokolleri yapmak’ hedefi bu konuda kuralları baştan koymayı ve denetim ortamını sağlayacaktır. Böylece gerek sanayi gerek madencilik faaliyetleri dolayısıyla ortaya çıkabilecek çevre kirliliği ve sosyal sorunlara karşı tedbir alınabilir. İlçemiz sürekli değişim-dönüşüm ve gelişim stratejisi bağlamında orta vadede pek çok alanda farklılaşacak. Tabi ki büyümüş, müreffeh ve itibarlı bir Susurluk amaçlıyoruz. Ancak bunu yaparken İYİ İNSANLARIN YAŞANABİLİR ŞEHRİ YEŞİL SUSURLUK vizyonumuzdan da vazgeçemeyiz.

Çevre kirliliği gibi olabilecek ‘THD.12.3-Doğal Afet Ve Felaketler’ ‘de hazırlıklı olunması gereken öncelikli ve hayati önemde bir başka risk alanı. Bilindiği üzere Balıkesir ve ilçeleri Kuzey Anadolu Fayı'nın güney koluna ait fay segmentleri üzerinde yer alıyor. Ayrıca Susurluk ve bazı ova köyleri dere yatağının muhtemel etkileri altında.  Geçmişte yaşanan Deprem, sel ve su taşkınları gelecekte de Susurluk için stratejik birer tehdit. O nedenle yapılacak planda bu gibi doğal afet risklerinin dikkate alınması ve tedbirlere özen gösterilmesi şart. Doğal Afet Ve Felaketler sadece yıkıcı etkisiyle mal ve can varlığımız üzerinde olumsuz etki yapmıyor. Aynı zamanda ekonomik ve sosyal hayatımızı da derinden etkiliyor. Üstelik gerek maddi gerek manevi tahribatları da hemen giderilemiyor. Bugünümüzü harap eden bu gibi felaketler adeta geleceğimizi de ipotek altına alıyorlar. O açıdan Susurluk gibi bir ilçede söz konusu tehdit ve risklere karşı sürekli güncellenen doğal afet planlamalarının olması lazım. Bu planlar böyle bir felaket başımıza geldiğinde ne yapılacağı, nasıl hareket edileceğini düzenler. Ancak riski önceden görüp gerekli dönüşüm ve alt yapı yatırımlarını zamanında yapabilmek çok daha akıllıca olacaktır. 

Bu sebeple aynı vizyonun StrA.3.3-Yeşil ve yaşanabilir bir Susurluk’  stratejik amacı ve Str.3.3.1-İnsanların sağlık, huzur ve refah içinde; mutlu, huzurlu ve umutlu olması’ stratejisi uyarınca öncelikle ‘HDF.3.3.1.07-İlçemizin doğal afet ve felaketler eylem planını gözden geçirip güncel tutmak’ hedefine bakılması lazım. İkinci hedef ‘HDF.3.3.1.08-İlçemizin depreme karşı dayanıklı konut stokunu %60’ın üzerine çıkarmak’ olmalı. Ayrıca hazırlık yapıldığını bildiğimiz ‘HDF.3.3.1.09-Susurluk deresi taşkın önleme projesinin tamamlanmasını sağlamak’ ilçemizin sadece can ve mal güvenliği için değil sosyal ve ekonomik hayatı açısından da gerekli.

yyalcin3@gmail.com

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder