17 Aralık 2020 Perşembe 23:30 CORONA GÜNLERİ..............................Dünya daralıyor

Noel alarmı

Hristiyan batı dünyası Kasım ayından itibaren Noel ve Yılbaşı kutlamalarına hazırlanır. Amerika’da Kasım ayının son haftasında Şükran Günü yada bizde bilinen adıyla hindi kutlaması önemli bir gelenek. Pek çok ülkede Aralık ayının 26.sından sonra noel tatilleri verilir. İnsanlar kitleler halinde seyahat edip yer değiştirirler. 

Ancak corona virüsün neden olduğu vakaların ve ölüm sayılarının ürkütücü boyutta artıyor olması birçok ülkede daha radikal kısıtlamalara yol açtı. Bu yıl Noel ve/veya Yılbaşı kutlamalarının üzerinde çok ciddi kara bulutlar birikmiş durumda.

Koronavirüs nedeniyle sadece batıda değil tüm dünyada tedbirler arttırılıyor. Bazılarında tam karantina, bazılarında 3.ncü dereceden üst seviyede kısıtlamalar gündemde. Bu yüzden bu yılbaşı insanlar restoranlarda, gece kulüplerinde, lokallerde, barlarda, kafelerde bir araya gelip eğlenemeyecekler. 

Eğlence yerleri kapalı olunca Noel ve Yılbaşı amaçlı çoğu turistik tur da zorunlu olarak iptal edildi, ediliyor. Kısacası bizim deyimimizle tün dünya  “pijama, terlik, televizyon” ile tanışmış olacak.

Tüm dünyada toplam vaka sayısı 73,5 milyonu (73.573.455) aştı, nüfusa göre 1 milyon kişi başına vaka sayısı 9.462 görünüyor. Seyir grafiğine baktığımızda 1 Kasımdan bu yana günlük vakalar derin çizgiler halinde 440 bin ile 700 bin arasında yataya yakın bir düzeyde gidiyor. En son dün 15 Aralık itibariyle 496.156 olmuştu. Ama bu arada özellikle iki gün dikkat çekici; 28 Kasımda 779.837, 5 Aralıkta 886.721. Bu iki zirve tüm zamanların en yüksek rakamları.  

Ölümlerdeki artış daha vahim. Bilanço her geçen gün 2 milyona (1.637.805) yaklaşıyor. 1 milyon kişi başına ölüm sayısı 224 görünüyor. 13 Ekimden bu yana günlük rakamlar yine derin kırıklar 5 bin ile 10 bin arasında yukarıya doğru gidiyor. En son dün 15 Aralık itibariyle 8.443 olmuştu. Ama bu arada özellikle dört gün dikkat çekici; 28 Kasımda 14.036, 5 Aralıkta 12.931, 11 Aralıkta 13.141 ve 12 Aralıkta 13.342. Bu dört zirve tüm zamanların en yüksek rakamları. 

Avrupada durum gerçekten de vahim. İspanya’da son 24 saatte 10 bin 328 kişide daha Covid-19 tespit edilmiş. Ülkede toplam vaka sayısı 1.762.212’ye ulaşmış durumda. Ölenler de 48 bini (48.401) geçmiş. 1 milyon kişi başına vaka sayısı 37.414, ölüm sayısı ise 1.028 görünüyor. Fransa’da vaka sayısında artış sürüyor. Son 24 saatte 11.532 kişide daha koronavirüs tespit edilirken, 790 kişi de yaşamını yitirdi. Ülkede toplam vaka sayısı 2.390.419’a ulaştı. Ölenler de 59 bine (58.712) yaklaşmış. 1 milyon kişi başına vaka sayısı 11.128, ölüm sayısı ise 5.359 görünüyor.

İngiltere’de son 24 saatte 18.450 kişide daha virüs tespit edildiği, 506 kişinin de yaşamını yitirdiği duyuruldu. Ülkede toplam vaka sayısı 1.618.678’ye, ölüm sayısı 56.747’ye yükseldi. 1 milyon kişi başına vaka sayısı 30.534, ölüm sayısı ise 1.070 görünüyor. İtalya'da durum çok kritik. Vaka ve ölü sayısında inanılmaz bir artış görülüyor. Kırmızı alarm bile fayda etmiyor. Bunun için hükümet Noel ve Yılbaşı ağaçlarının ve süslerinin uluorta açıkta satılmasını yasakladı. Saat 18’de bazı bölgelerde kapatılan restoranlar, lokaller, barlar, kafeler Noel ve Yılbaşında da açılamayacak. Salgında ölenlerin sayısı, son 24 saatte 846 artarak 65.857 oldu. 15 Aralık itibariyle vaka sayısı ise 14.839 artarak 1.870.576’i bulmuş vaziyette. 1 milyon kişi başına vaka sayısı 31.050, ölüm sayısı ise 1.093 görünüyor.

Avrupa böyle de dünyanın başka yerleri farklı mı? Mesela eğlence meraklısı Güney Amerikanın Brezilya’sında da salgın kendisini fazlasıyla gösteriyor. Karnaval gibi Noel ve yılbaşını da sokaklara dökülen bu Katolik ülkede kutsal bayramın kutlanmaması öngörülüyor. Böylece gerek dini bayram ve gerekse yılbaşı şenlikleri evlere taşınacak. Ama uyarılar bunun tamamen aile içerisinde misafir ağırlamadan yapılması. Son 24 saatte 42.889 kişide daha virüs tespit edildiği, 964 kişinin de yaşamını yitirdiği duyuruldu. Ülkede toplam vaka sayısı 6.970.034’e, ölüm sayısı 182.799’a yükseldi. 1 milyon kişi başına vaka sayısı 32.981, ölüm sayısı ise 865 görünüyor.

2021'e doğru

Şu malum 2020 yılı bitmek üzere. Ancak felaket haberleri bitmiş değil. Depremler, seller, büyük yangınlar, corona salgını ve kuraklık. Bu yılı böyle hatırlayacağız. En başta dünya için virüsle geçirilen tam 365 gün. Biz de 17 Aralık itibariyle 281.nci günü arkada bıraktık. Aşı haberlerinin giderek yoğunlaştığı bir dönemdeyiz. Ancak dünya hala virüsle boğaz boğaza.

Bu günün rakamlarına göre tüm dünyada toplam vaka sayısı 74,4 milyonu (74.423.687) aştı, nüfusa göre 1 milyon kişi başına vaka sayısı 9.571 görünüyor. Seyir grafiğine baktığımızda 1 Kasımdan bu yana günlük vakalar derin çizgiler halinde 440 bin ile 700 bin arasında yataya yakın bir düzeyde gidiyor. Ölüm Bilançosu ise her geçen gün 2 milyona (1.652.906) doğru yaklaşıyor. 1 milyon kişi başına ölüm sayısı da 226. 

Dünyada 1 milyonun üstünde vakaya sahip ilk 15 ülke şöyle: Amerika, Hindistan, Brezilya, Rusya, Fransa, İngiltere, İtalya, Türkiye, İspanya, Arjantin, Kolombiya, Almanya, Meksika, Polonya ve İran. Türkiye bu listede İtalya ile İspanya arasında 8.nci durumda. 

200 binin üzerinde vakaya sahip 40 ülke var dünya üzerinde. 

Uzun zamandır vaka sayıları konusunda ilk üç sırayı Amerika, Hindistan ve Brezilya işgal ediyor. Bazen Hindistan 3. oluyor bazen Brezilya. Ama 1.ncilik açık ara ve rakipsiz olarak Amerikada.

Yandaki çizelgeden de görülebileceği üzere bu durum ölüm sıralamasında da aynı. İlk üç daima Amerika, Hindistan ve Brezilya. 4.ncü Meksika, 5.nci İtalya, 6.ncı İngiltere, 7.nci Fransa, 8.nci İran, 9.ncu İspanya, 10.ncu Rusya, 11.nci Arjantin, 12.nci Kolombiya, 13.ncü Peru, 14.ncü Almanya, 15.nci Polonya, 16.ncı Güney Afrika, 17.nci Endonezya, 18.nci Belçika, 19.ncu Ukrayna. 

Türkiye bu sıralamada 20.nci sırada.

Bu listede ilginç olan ülkeler İran, Meksika, Türkiye ve Rusya. İran vaka sayısında 15.nci iken ölümlerde 8.nci, Meksika vakalarda 13.ncü iken ölümlerde 4.ncü, Türkiye vakalarda 8.nci iken ölümlerde 20.nci, Rusya vakalarda 4.ncü iken ölümlerde 10.ncu durumda. 

Amerika (1) ve İspanya (9) ise her iki konuda da aynı sıralama çizgisini koruyorlar. 

Dünyada 10.000'in üzerinde ölüm 26 ülkede gerçekleşmiş. 

Bir başka ilginç –belki de vahim demek lazım- durum vaka sıralamasında 164.ncü olan Yemen’de ölüm oranının %29,1 olması. Savaş, açlık, acı ve sefalet içindeki ülkede hastalanan her 100 kişiden 29’u ölüyor. Dünya üzerindeki en yüksek ölüm oranı bu.

Onun ardından en yüksek ölüm oranı %9 ile Meksika’da. Ekvador, Man Adası, Sudan ve Bolivya %6 ile sıralanıyor. %5’lik ülkeler de şunlar:  Suriye, Mısır, Çad ve Çin. Liberya, İran, Guernsey, Tanzanya ve Afganistan’da ölüm oranı %4 dolayında. 

Yandaki çizelgeden de görülebileceği üzere ölüm oranı %3’ün üstünde olan ülkeler ise 16 adet: Peru, İtalya, Mali, Nijer, Guatemala, İngiltere, Bosna Hersek, Bulgaristan, Antigua ve Barbuda, Gambiya, Avustralya, Malavi, Sierra Leone, Yunanistan, Endonezya ve Belçika.

Aynı listede Brezilya %2,6, Fransa %2,5, Pakistan %2, Amerika ve Rusya %1,8, Almanya %1,7, Hindistan %1,5, Japonya %1,4 görünüyor. Türkiye vaka sayılarındaki yüksekliğe rağmen ölüm oranında %1 bile değil (0,9).

Ülkeleri birbirleriyle kıyaslarken nüfus kriteri önemli bir kriter. Böyle olunca da gerek vaka sayıları gerekse ölüm rakamları daha doğru bir şekilde karşılaştırılabiliyor. . 

Örneğin 1 milyon kişi başına vaka sayıları kriterine göre en yüksek vaka sayısı Andorra adlı küçük bir ülkede. Belçika 8.nci, Amerika 10.ncu, İspanya 23.ncü, Fransa 27.nci, Arjantin 31.nci, Brezilya 34.ncü, İtalya 37.nci ve Peru 40.ncı sırada.

Aynı listede İngiltere 46.ncı, Türkiye 59.ncu, Rusya 69.ncu, Almanya 73.ncü, İran 83.ncü, Hindistan 104.ncü durumda. Türkiye bu sıralamada hemen hemen aynı nüfusa sahip iki ülke Almanya ve İrandan daha fazla vaka sayısına sahip. 

Yine 1 milyon kişi başına ölüm sayıları da ilginç bir sıralama veriyor. Buna göre 1000'in üzerinde yüksek ölüm; San Marino 1.608, Belçika 1.586, Peru 1.144, İtalya 1.104, Bosna Hersek 1.064, Kuzey Makedonya 1.056, Slovenya 1.046, İspanya 1.032 ve Andorra 1.019 şeklinde ilk 9 ülkede.

Söz konusu sıralamaya göre; İngiltere 986, Amerika 934, Arjantin 920, Meksika 915, Fransa 880, Brezilya 869, İran 635, Rusya 327, Almanya 292, Türkiye 192 ve Hindistan 106 görünüyor. Ülkemiz bu listede 82.nci sırada. Aynı nüfusa sahip Almanya (64) ve İran (34) dan daha gerilerde duruyor. Bu iyi bir şey.