27 Haziran 2021 16:30 Pazar CORONA GÜNLERİ.................................Yılın ikinci yarısına girerken (I)

Kuşbakışı Corona

Bugün Coronavirüs salgınının ülkemizde 471.nci, dünyadaki 550.nci günü. 2020'den sonra 2021'in de ilk yarısını pandemiyle geçirdik. Bakalım kuşbakışıyla 1,5 yıllık felaket nasıl görünüyor.

Bunun için kaynağım Vikipedinin son güncellemesi 2 saat önce yapılan global grafikleri. Dünyada da, Türkiye'de de 4.ncü dalga denilen son kabarma genel olarak aşağıya doğru eğrilmiş durumda. 

Ancak son on gündür Delta varyantı nedeniyle bu düşüş sanki biraz yataya dönmüş. 

Dünyada en son 15 Haziranda günlük vaka 290.597'ye düşmüştü. Ki bu sayı 14 Ağustos 2020'deki 290.642'ye denk geliyordu. Yani dünya neredeyse 10 ay önceye dönmüş gibiydi. 

Bu da geleceğe yönelik umutları arttırıyor, dünyanın çeşitli ülkelerinden peş peşe gevşeme haberleri alıyorduk.

Aslında geçen yılın yaz aylarına gidersek 14 Ağustos 2020'deki 290.642 sayısı 27 Temmuzdaki 328.808 zirvesinin biraz altındaydı o kadar. Grafikten de görülebileceği gibi ondan önceki ilk kabarma 11 Martta 4.617'la başlayıp, 11 Nisanda 89.657 ile zirve yapan ve 6 Mayısta 71.428 vakada son bulan iki aylık bir dönemde yaşanmıştı.   

Sonrasında 27 Temmuzda 328.808 ile zirve yapıp 25 Ağustosta 206.382'ye düşen ikinci kabarmayı görüyoruz. Bu dönem de 3,5 ay kadar sürmüştü. Daha sonrası öncekileri ezip geçecek kadar büyük bir kabarma oldu. Günlük vakalar 6 Aralıkta 643.130, 20 Aralıkta 858.626, 9 Ocakta 799.712 ve nihayet 20 Ocakta 1.723.209'la tüm zamanların en yüksek rakamına ulaşmıştı.

Bu rakam ne kadar doğrudur bilemem, ancak kayıtlar böyle. Belki de geçmişteki hataların toptan düzeltilmesinden kaynaklanmıştır. Neticede o hafta ortalaması 780.236 olarak kayıtlara geçmiş. Hemen sonra 23 Şubata kadar (292.721) bir düşüş olmuş. Böylece 25 Ağustos 2020 den 23 Şubat 2021'e kadar tam altı ay dünya müthiş bir kabarmayı yaşamış görmüş.

Ancak özellikle Nisan ayında o kabarmayı da geride bırakan müthiş bir zirve daha yaptı hastalık. 22 Nisanda günlük vakalar 888.795'i, 23 Nisanda 899.728'i gördü.  Türkiye'de ise bu sayılar daha önce hiç görülmemiş biçimde 16 Nisanda 63.083 ve 17 Nisanda 62.606'i buldu. Şu anda dünyada 300 binlere, Türkiye'de ise 5 binlere kadar gerilemiş durumda.

Vefatlar açısından duruma kuşbakışı baktığımızda; 11 Mart 2020'de 280 ile başlayan ilk kabarma,  17 Nisanda 8.493, 30 Nisanda 9.796, 3 Mayısta 8.657 gibi tepe noktalarından sonra 26 Mayısta 1.485'e kadar düşmüş. Toplam 2,5 aylık bir süre bu. 

27 Mayıstan (5.581) 19 Ekime (4.612) kadar 5 aya yakın bir süre; 27 Haziran 6.879, 18 Temmuz 73.83, 24 Temmuz 9.753, 8 Eylül 9.566, 2 Ekim 6.347 ve 10 Ekim 8.680 gibi arada bazı zirveler görülse de genel olarak 4-6 bin civarında vefatla mutedil bir dönem geçirilmiş.

3.ncü dalga 6 Marta (7.213) kadar 4,5 ay sürmüş. Bu dönem vefatlar açısından o ana kadar tüm zamanların en yüksek vefat sayılarının görüldüğü bir kabarma. 28 Kasımda 14.036, 9 Ocakta 15.454, 22 Ocakta 16.495, ve 3 Şubatta 17.704 zirveleri görülmüş. 

4. dalgada bu kadar değilse de yine Nisan-Mayıs-Haziran aylarında bazı günler 15 binlere yakın gerçekleşti. 29 Nisanda 14.968, 23 Mayısta 14.626 oldu ve 3 Haziranda 15.119 ile zirve yaptı. Son günlerde 10 binin altında seyrediyor.

Röntgenle Corona

Bugün Coronavirüs salgınının ülkemizde 472.nci, dünyadaki 551.nci günü. İnşallah yasaklı son Pazar gününü geçiriyoruz. Bugün aynı zamanda Üniversite sınavlarının da ikinci günü. ÖSYM Başkanı YKS'nin 26 Haziran dün yapılan Temel Yeterlilik Testi'ne 2,5 milyon adayın katılacağını açıklamıştı.

27 Haziran Pazar yani bugün Alan Yeterlilik Testlerine ise 1 milyon 781 bin adayın katılması bekleniyordu.  2.nci oturum saat 10.15'te başladı, 3.ncüsü ise  saat 15.45'te.  Bu Yabancı Dil Testine de 130 bin 522 aday girecekmiş. Büyük torunum Nazlı dahil tüm adaylara başarı ve hayırlı bir sınav sonucu diliyorum.

Onlar geleceklerine yol arıyorlar. Hayat coronaya, iklim değişikliklerine, savaş, kriz, terör ve bütün zorluklarına rağmen devam ediyor. Birkaç gün sonra 2021'in ikinci yarısına girmiş olacağız. 2020 yılını tümüyle, 2021'in de ilk yarısını pandemiyle geçirdik. Adeta onunla içli dışlı olduk. Ama yine de kuşbakışı bir bakalım ülkemizin geride kalan 1,5 yılı nasıl geçmiş? Corona günlerinin röntgeni nasıl görünüyor?

Neredeyse 1,5 yıldır corona tablolarıyla meşgulüz. Hepimiz corona fırtınalı bir denizde bata çıka ilerliyoruz. Dalga geliyor yükseliyoruz, çekiliyor düşüyoruz. Her ülke farklı bir gemi, ancak deniz aynı deniz. Kimi havalanıyor, kimi alçalıyor. Biz şu anda sanki bir alçalma sürecindeyiz. Ancak son on gündür Delta varyantı nedeniyle bu düşüş sanki biraz yataya dönmüş. Genel olarak dünyada da durum bu.

Türkiyede en son 26 Haziran itibariyle günlük vaka 5.266'ye düşmüş bulunuyor. Ki bu sayı hemen hemen 20 Kasım 2020'deki 5.103'ye denk geliyor. Yani neredeyse 6 ay önceye dönmüş gibiyiz. Bu da elbette geleceğe yönelik umutlarımızı arttırıyor. Bizim için 1 Temmuzdan itibaren gerçekten normale dönüş kapısı açılacak gibi görünüyor.

Grafiğe baktığımızda 472 günlük Türkiye'deki corona vakalarının esas itibariyle bariz dört kabarma ile  gerçekleştiği görülüyor.

İlki geçen yıl Mart, Nisan ve Mayıs aylarında 18 Mart (93) ile 2 Haziran (786) arasında idi. Tepe noktası 5.138 günlük vakayla 11 Nisanda görüldü. 85 gün sonra 2 Haziranda yani normalleşmenin başladığı noktada günlük vaka sayısı 786’ya inmişti. 11 Nisandaki (5.138) zirve ve 16 Nisandaki (4.801) ikincisi ve 20 Nisandaki (4.674) üçüncüsü bu dönemde gerçekleşti. Tam üç ay sürmüştü bu dönem.

O zamana göre kabarma gibi görülen ikinci dalga daha düşük bir irtifada; 29 Nisanda 2.936, 6 Mayısta 2.253, 15 Mayısta 1.708, 15 Haziranda 1.592, 24 Haziranda 1.492, 1 Temmuzda 1.192, 5 Temmuzda 1.148 olarak gerçekleşmiş. 3 ay sonra 23 temmuzda (913) da sona ermiş.

3 Haziranda başlayan üçüncü kabarma ise daha belli belirsiz. 20 Ağustosta 1.412, 25 Ağustosta 1.502, 18 Eylülde 1.771'yi görüp ve 23 Eylülde 1.767'ye kadar çıkmış. 24 Eylülden itibaren düşerek 30 Eylülde 1.391'e kadar inmiş. Bu şekilde yaklaşık 1,5 ay sürmüş.

Sonrasında 4 Aralıkta 32.736'e tırmanıp 8 Aralıkta 33.198 ile zirve yaptıktan sonra 11 Aralıkta 32.106'ı da görüp daha sonra da düşüşe geçen dördüncü kabarmayı görüyoruz. O kadar ki 24 Kasımla (7.381) iken 25 Kasımda birdenbire 28.351'e fırlamış, ondan sonra da 26 Kasımda 29.132, 27 Kasımda 29.845 ve 30 Kasımda 30.103'i ulaşmıştı. Bu rakam ne kadar doğrudur bilemem, ancak kayıtlar böyle. Belki de geçmişteki hataların toptan düzeltilmesinden kaynaklanmıştır. Neticede o hafta ortalaması (26 Kasım) 9.980 olarak kayıtlara geçmiş. Hemen sonra da 30 Kasımda 26.155'i bulmuş. 

Bu dönem de 1 Ekimde (1.407) ile başlayıp 24 Ocakta (5.277) ile biten 4 ay kadar devam etti. Kuşbakışı bakışla grafiğe baktığımızda bu kabarmayla birlikte artık öncekilerin sivriliğini tamamen kaybettiğini görüyoruz. Ve artık rakamların boyutu, bundan sonra kabarma yerine doğru olmasa da "dalga" ifadesini kullanmaya itti insanları.

290'ıncı Corona gününde günlük vaka sayılarında belirgin bir düşüş gözlendi. 25 Aralıkta 17.543’e kadar inmişti. Bu noktaya 24 Aralıkta 18.102, 23 Aralıkta 19.650, 22 Aralıkta 19.256, 21 Aralıkta 19.103, 20 Aralıkta 20.316, 19 Aralıkta 22.195 ve 18 Aralıkta 26.410'dan inilmişti. Oysa daha geriye doğru bakarsak güncel corona tabloları 17 Aralıkta 27.515, 16 Aralıkta 29.718 ve 15 Aralıkta 32.102’yi gösteriyordu. Hatta bir önceki hafta 8 Aralıkta 33.198 ile tüm zamanların en yüksek rakamı görülmüştü.

Böylece 30 Kasımdan (31.189) itibaren görülen 30 binler saltanatı ancak 15 Aralığa (32.102) kadar 16 gün devam edebilmiş, sonra da 16 Aralıktan itibaren düşmeye başlayıp 17 binlere kadar gerilemişti. Öte yandan aktif hasta sayıları da ciddi şekilde artmıştı bu dönemde. Coronavirüs tedbirlerinin açıklandığı 17 Kasımdan bu yana daha 40 gün geçtiğinde 8 Aralıkta aktif hasta sayısı 3.819, 25 Aralıkta 3.199 olmuştu. 27 aralıkta da 2.806’ya kadar gerilemiş oldu. 

Kasımın 18’inde 4.215’e çıkmıştı, 20’sinde 5 bini (5.103), 22’sinde ise 6 bini (6.017) aşmıştı. 24 Kasımda 7.381 ile tüm zamanların en yüksek aktif hasta sayısı kayıtlara geçti. Neyse ki o tarihten, yani tedbirlerin alınmasından 9 gün sonra (26 Kasım 6.876) duraklama ve düşme işaretleri geldi.

O günden sonra 4 Aralık (6.903) hariç dalgalı da olsa 6 binlere doğru azalarak gitti. 10 Aralıkta nihayet 6 binin altına (5.918) inmişti. 16 Aralıkta da (4.893) 5 binin altına indi. 19 Aralıkta 4.002’ye geriledi ve 20 Aralıktan (3.546) itibaren de 3 binlerde düşmeye devam etti. Nihayet 26 Aralıkta 3.002 sınırına kadar geldi.

Son iki dalga arasında onlara göre cüce kalan bir küçük kabarmayı da ihmal etmeyelim. 25 Ocakta (5.642) ile başlayıp zirve noktası 10 Şubatta (8.642) olan ve 21 Şubatta (6.546) ile sona eren 1 aylık minik bir kabarmayı.

Üçüncü kabarma /veya dalga 23 Şubat (9.107) ile başladı. 17 Martta 20 bin sınırına (18.912) gelmişti. Sonrasında inanılmaz bir hızla yükseldi.  Sayılar öncekileri ezip geçecek kadar büyük bir kabarmayı işaret ediyordu. Günlük vakalar 25 Martta 28.731'i, 3 Nisanda 44.756'yı, 9 Nisanda 55.791'i, 14 Nisanda 62.797'i, 16 Nisanda 63.082'yi gösterdi. Bu aynı zamanda ülkemizde görülen tüm zamanların zirvesiydi. 

Bu başdöndürücü bir yükselmeydi. Nihayet sayılar 21 Nisanda kaydedilen 61.967 günlük vakadan sonra yeniden düşüşe geçti. 6 Hazirana (5.386) kadar da sürekli azaldı. Ancak 20 gündür ne beş binin altına iniyor ne de 7 bine çıkıyor. Sayılar şöyle: 07 Haziran 5.647, 08 Haziran 6.609, 09 Haziran 6.454, 10 Haziran 6.408, 11 Haziran 6.261, 12 Haziran 6.076, 13 Haziran 5.012, 14 Haziran 5.626, 15 Haziran 5.955, 16 Haziran 6.221, 17 Haziran 5.904, 18 Haziran 5.575, 19 Haziran 5.480, 20 Haziran 5.091, 21 Haziran 5.294, 22 Haziran 6.143, 23 Haziran 5.809, 24 Haziran 5.703, 25 Haziran 5.630 ve 26 Haziran 5.266.

Özellikle Nisan ayında önceki tüm kabarmaları devede kulak yapan müthiş bir zirve daha yaptı hastalık. Hatırlayalım ki önceki zirveler: 11 Nisan 5.138, 29 Nisan 2.936, 18 Eylül 1.771, 8 Aralık 33.198 ve 10 Şubatta 8.642 idi. Buna göre 16 Nisanda görülen 63.082 günlük vaka sayısı gerçekten bu güne kadar görülmüş en yüksek tepe noktası olarak kayıtlara geçti. 

Bu yüzden hem süre hem vaka sayıları bakımından en ciddi kabarma/dalgayı yaşıyoruz diyebilirim. Şu ana kadar 4 ayı geride bıraktık. Şu anda yatay bir seyir var. Şu anda günlük vaka sayıları dünyada 300 binlere, Türkiye'de ise 5 binlere kadar gerilemiş durumda. Ancak "Delta" varyantı sebebiyle dalganın henüz bittiğini söylemek mümkün değil. Yeni bir dalga olmaması için dua edelim.