‘5n 1k’ formülü
Aynı amaç istikametinde çaba göstermenin
ilk aşaması meseleyi ‘ANLAMAK’ sa, ikinci adım farklı düşünceleri paylaşıp ortak bir yürüyüşü ‘BENİMSEMEK’ olmalı. Üçüncü halka olan ‘İNANMAK’ çok önemli. Adeta işin odak noktası. Anlaşılmamış, benimsenmemiş ve
inanılmayan bir yürüyüşün başarısı olmaz. Ama anlamış, benimsemiş ve inanmışsanız o davaya
omuz verir, destekler ve ‘KATKI’nızı esirgemezsiniz.
Madem ki "Susurluk
için ne yapılabilir?" sorusuna
bir cevap bulmaya çalışıyoruz ve "Susurluk için orta ve uzun vadeli bir plânlama yapılmalıdır" tezimiz
var, o halde konuyu anlamak, benimsemek, inanmak ve katkı vermek için de bir yöntemimiz
olmalı. Bunun için de ben '5N,1K' tekniğini öneriyorum.
'5n 1k' diye bilinen formül 'Ne,
Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Niçin ve Kim?' gibi beş temel sorudan oluşuyor. Bir gazetecilik terimi
olarak popüler hale gelmiş. Günümüzde kullanım alanı oldukça geniş. Eğitim, yönetim, sorun çözme, planlama, proje yapma, raporlama
ve değerlendirme gibi pek çok süreçte kullanılmakta. Hem kişisel yaşamımızda, hem de
toplumsal alanda her hangi bir şey ya da olay hakkında ayrıntılı düşünmemize
yardımcı olan bir yöntem.
“Kim?”, “Ne?”, “Nerede?”, “Ne Zaman?”, “Nasıl?” ve “Niçin?” sorularıyla bir olay, sorun ya da planın ayrıntılı bir biçimde ortaya
çıkarılmasını sağlıyor. Konunun ya da sorunun gerçek yapısını
anlama, belirleme ve analiz edilmesini kolaylaştırıyor. Yönetsel
anlamda da bir sorunu çözmenin, bir rapor yazmanın, hatta bir proje oluşturmanın en kolay,
en basit ve kapsamlı yolu.
5N1K yöntemi, doğru ve basit soruların
kullanılmasıyla sorunların tespit edilmesini, açıklığa kavuşturulmasını ve
tanımlanmasını sağlayabiliyor. Kuşkusuz, öncelikle durumu belirlemek için
kullanılıyor. Sonraki aşama ise sorulardan alınan cevaplara göre kritik
faktörleri görebilmek. Nihai safha ise çözüm önerileriyle ilgili.
İlk soru “Ne?” sorusu. Bu soru
konunun anlaşılmasına yardımcı oluyor. İşin, sorunun, durumun, olayın, görevin vb.
tanımının yapılmasını sağlıyor. Sorun ne? Risk ne? Durum ne? Ne yapılacak? gibi
benzer sorularla sıralı olarak önce eylem, sonra da amaç ve hedeflere doğru yönelmek mümkün. Örnek
verecek olursak; "Susurluk için ne yapılabilir?" sorusu bizi "Susurluk için bir plânlama yapılmalı" eylemine götürdüğü gibi bakış
açısına göre başka çözüm önerilerine de imkân verir. İkinci soru “Niçin?” Sorusudur ki “Neden?” sorusuyla aynı manâdadır. Bu soru bize eylemin amacını vermeye yardımcı olur
ve o amaca yönlendirir.
Misâl; Niçin bir plân yapılmalı? sorusuna “Çünkü Susurluğun
içinde bulunduğu durum bu günden yarına çözülebilecek gibi görünmüyor” diyoruz. Karşı karşıya olunan sorun günlük değil ki günübirlik çözümlerle halledilebilsin. Yılların
birikimi zafiyetler var, bütün göstergelerde yıldan yıla izlenen bir düşüş söz konusu. Bunlar ite kaka, taşıma
suyla, ekle yamayla hallolabilecek şeyler değil. Plân yaklaşımı bütün bunlara soğukkanlı, kapsamlı ve en
etkili çözümleri üretebilir.
Takip eden “Nasıl?” sorusu bize bunun nasıl yapılabileceğini düşündürür. Yöntemimizi belirlemede yardımcı olur. Hangi adımı/adımları atacağımızı, bunların özelliğini seçmemizi sağlar. Sorun nasıl çözülür? Hangi şartlar ve usullerle? Bu başlık altında sorulan sorular ‘Nasıl’ın altını doldurur.
“Nerede?” sorusu bize mekân ve yer kavramlarını belirlemede yardımcı olur. Peşinden gelen ‘Ne Zaman?’ sorusu olayın gerçekleştiği veya gerçekleşeceği zamanı netleştirir. Zamanla ilgili süre ve süreç kavramlarını belirlemeye yardımcı olur. Hedef; tarihleri, süreyi ve sıklığını da detaylandırmaktır.
Beşinci ve son aşama “Kim?” sorusu ile cevap buluyor. Bu aşamada konuyla ilgisi ve sorumluluğu olanların belirlenmesi söz konusu. Hedef ise yapılacak olan şeyden doğrudan etkilenenlerin kimler olduğunun tadat edilmesi. Çiftçiler, gençler, işçiler, esnaf, yöneticiler, iş insanları, kurumlar vb. gibi. Sorular şöyle sıralanıyor; Plân hazırlığını kimler yapacak, Katkı verecekler ve paydaşlar kim, Planın yazılması, izlenmesi ve güncellenmesinden kim sorumlu, Kimler uygulayacak, Sorumlular kim ve kimler etkilenecek?..
Bu sorular için sanıldığının aksine yüksek bir eğitim düzeyine ihtiyaç yok. Basit sorular. Ancak, tüm soruların cevaplandırılması gerektiğinden bu manâda sistematik bir özelliğe sahip. Böylece başarıya en kısa yoldan ulaşılabilir. Yaklaşılan meselenin verileri bu plâna göre toplanırsa eksik bilgi kalmaz, yeniden yeniden zaman, kaynak ve emek harcamaya gerek duyulmaz. Okuyan kişi neticede kafasındaki ne, neden, nasıl, nerede, ne zaman, kim sorularının cevaplarını net bir şekilde bulabilir. Bazı sorunlar karmaşık halde olabilir, gerçek nedenleri üzerinde daha fazla düşünmeyi gerektirebilir. Bu tür sorunlar için doğru soruları bulup sormadan ve hakkındaki doğru verileri toplamadan olmaz. Bu nedenle 5N1K soruları bizi çözüme en kısa ve en etkili yoldan yaklaştırabilmektedir.
Hiç kimse “ne yapabilirim ki?” demesin. Hz. İbrahim için gagasında bir damla su taşıyan serçe kadar da mı olamıyoruz?
-------
Kaynak
<https://yzyorum.blogspot.com/2020/02/26-subat-2020-carsamba-reis.html>
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder